Yurttaş Kane

'Kane: Bu kadar zengin olmasaydım gerçekten büyük adam olacaktım.'

Merhabalar,
Daha önce de sizlere bahsetmiş olduğum gibi bu blogumda Orson Welles'in muhteşem eseri Yurttaş Kane'in senaryosunun, Nijat Özön incelemesiyle kitaplaştırılmış ve sinemaseverlere sunulmuş halini ele acağım.

Bazı eserler, ister yeni ortaya çıkarılmış olsun, ister nuh nebiden kalma, ister rengarenk olsun, ister siyah beyazın asaletiyle kavrulsun eğer iyi bir işse ve yenilikleri ile öğretici niteliğe de sahip olabilmişse asla unutulmaz. Birer kült haline gelen bu eserler, zamansızlaşır ve evrenselleşir. Artık hangi tarihte, nerede, kimler tarafından yapıldığından çok eserin niteliği ve niceliği konuşulur. Ulusallıktan çıkan eser, bambaşka ülkelerin bambaşka insanlarının bambaşka dünyalarında yerini bulur. Ve işte artık eser, onu ortaya çıkaranın değil, insanlığındır.

Yuttaş Kane de tıpkı yukarıda bahsi geçen eserler gibi gerek sinema, gerek siyaset, gerek sosyal ve daha kapsamlı olarak sanat dünyasında sarsılmaz bir yer bulmuştu kendine.
1900'lerin sinemasına başka bir güzellik katmış, alışılmışın aksine oyuncularını Hollywood yıldızları yerine The Mercury Theatre'den seçerek onların birer kukladan çok insan olduğunu kanıtlamıştır.
Welles'in Yurttaş Kane macerası üzerine çok daha fazla konuşulabilir ancak bu detayı sinema ile ilgilenen bloggerlara bırakmak daha doğru olur diye düşünmekteyim.
Filmden bahsetmeyi ise çok sevdiğim ''Yeni Dalga''nın önderi François Truffaut'un bir sözüyle noktalamak isterim:
''1940'lardan beri sinemada sözü edilmeye değer ne varsa Citizen Kane'den etkilenmiştir.'' François Truffaut

Gelelim kitaba.
Senaryonun yer aldığı kitabı daha bir sevdiren ve sinema dünyasına dair bir şeyler öğreten kaliteli bir incelemeyle karşı karşıya kalıyoruz okurken.
Nijat Özön cümleleri arasına, Yurttaş Kane ile beraber zamanın sineması hakkında tüyolar serpiştirmiş ve okurun dikkatini doğru noktalara çekmeyi başarmış görünüyor.

Zamanın ''büyük adam''larından B. William Randolph Hearts'ın Kane ile olan benzerliğini de ele alarak, filmin çekimleri sırasında Hearts'ın müdehale etmeye çalışmaları ile beraber Welles'in eserini savunmalarından tutun da Rosebud'ın gizemine, geniş açı kullanımından tutun da gözün gördüğünün ötesinde, sahneleri bütünleştirmesine kadar tüm detayların ince bir yalınlık ile sunulmasını sağlamış Özön.
Hayatın aslında büyük bir puzzle olduğunu ve bu puzzleın en önemli parçasının kimi zaman Rosebud olabileceğini hüzünlü bir şekilde gösteren Kane'i anlayan ve bizden de kimi parçaların zamanın ve yorgunluğun içerisinde kaybolmuş olabileceğini gösteren bir açı ile yaklaşıyor.

Ağır ve didaktik bir öğreticilikten tamamen uzak ve bu sadelikte dahi incelemenin niteliğini bozmadan bilgiyi doğrudan okura iletebilen  dili ile sinemaya hevesli olanların mutlaka incelemesi gerektiğini açıkça beyan ediyor Özön.
Bir roman olmayan bu kitap, filmin ilk seyrinden sonra okunmalı. Nitekim Özön'un incelemesinin hemen ardından gelen senaryo ile filmi bir kez daha izlemiş oluyorsunuz zaten.
Ancak incelemede bahsi geçen sinemanın teknik konuları ile ilgili detaylara daha dikkatli bakmak isterseniz, elbette bir kez daha izlemeniz doğru olacaktır.

       Elimdeki kitap Bilgi Yayınevi’ndan çıkmış olup birinci basımın liste fiyatı 6 tl dir.
       1965 yılında ilk baskısı çıkan kitap en son 1995 yılında basılmış ve liste fiyatı 9 tl olarak belirlenmiştir.
  
       Kapak Düzeni: Ozan Sağdıç
     
      Keyifli okumalar.. 
 Unutmayın; hayat sayfalarda...